فرایند تولید کمپوست تجزیه بیولوژیکی مواد آلی تحت شرایط کنترل شده می باشد، بنحوی که محصول فرایند (کمپوست) از نظر بیولوژیکی تثبیت شده و فاقد میکروارگانیسمهای بیماریزا و تخم علف باشد و بتوان از آن برای اصلاح و حاصلخیزی خاک استفاده نمود.

با کاهش زمینهای موجود برای دفن بهداشتی پسماند، در سراسر دنیا تولید کمپوست بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

اما در کشور ما با توجه به اینکه مواد آلی بخش قابل توجهی از پسماندهای شهری را تشکیل می دهند و همچنین با توجه به کیفیت پایین اراضی کشاورزی از نظر حاصلخیزی، تولید کمپوست، باید بعنوان اولین اولویت در برنامه های بازیابی و تبدیل مواد پسماندهای شهری مطرح باشد.

فرایند تولید کمپوست در سه گام انجام می شود:

۱- پردازش اولیه شامل کاهش اندازه، بذر پاشی میکروبی، افزودن مواد مغذی و عناصر ضروری و ….

۲- تجزیه و تثبیت مواد آلی که شامل دو مرحله است: مرحله اول، فاز سرعت بالا و مرحله دوم، فاز رسیدگی نامیده می شود.

۳- پردازش نهایی شامل آسیاب، غربال، بسته بندی و فروش کمپوست می باشد. در مواردی که از پسماندهای مخلوط برای تولید کمپوست استفاده می شود، اولین گام تولید کمپوست، جداسازی و بازیافت شیشه، پلاستیک، فلزات و … می باشد. در این مرحله همچنین باید پسماند خطرناک را جداسازی و دفع نمود.

روشهای تولید کمپوست

روشهای متداول تولید کمپوست در سه دسته طبقه بندی می شوند:

۱- روش ویندرو

۲- روش توده های ثابت هوادهی شده

۳- روش راکتوری

در طول ۱۰۰ سال گذشته بیش از ۵۰ سیستم اختصاصی تولید کمپوست توسعه یافته است. تفاوت این فرایندها در نوع هوادهی و یا نوع راکتور می باشد. کنترل بو یکی از مهمترین مسائل در تاسیسات تولید کمپوست در سراسر دنیا می باشد. استفاده از راکتورهای بسته در فرایند تولید کمپوست تا حدود زیادی مشکل تولید بو را کاهش می دهد. از دیگر اقدامات بهداشتی و زیست محیطی می توان به کنترل ناقلین، جمع آوری شیرابه پسماند و جلوگیری از آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی اشاره نمود.

مدت زمان فرایند تولید کمپوست به عواملی از جمله نوع مواد آلی مصرف شده، روش مورد استفاده و حضور عناصر مغذی و ضروری بستگی دارد. به دلیل مشکلات ناشی از تولید بو، توصیه می شود که تاسیسات تولید کمپوست بدور از اماکن مسکونی احداث شوند. همچنین از آنجاییکه تقاضا برای خرید کمپوست فصلی می باشد، باید محلی برای ذخیره کمپوست در نظر گرفت.

طراحی و بهره برداری از فرایند کمپوست

طراحی و بهره برداری مناسب از فرایند تولید کمپوست، بیشترین تاثیر را در کاهش تولید بو دارد. اگر عملیات پردازش اولیه، تامین اکسیژن، کنترل دما و اختلاط به خوبی انجام شود، بهره برداری از فرایند کمپوست ایده آل خواهد بود.

پارامترهایی که در مرحله طراحی و بهره برداری باید مورد ملاحظه قرار گیرند 

دما، کنترل pH، کنترل بو، کنترل میکروارگانیسم های بیماریزا، اندازه ذرات، نسبت کربن به نیتروژن، بذرپاشی میکروبی، میزان رطوبت، اختلاط و زیرورو کردن، نیاز به هوا،درجه تجزیه و تثبیت و مساحت زمین مورد نیاز می باشد.

تاسیسات تولید کمپوست باید قادر به کنترل و تنظیم مواد مغذی و عناصر ضروری، بذر میکروبی و رطوبت در توده زائدات  کمپوست باید قادر به کنترل و تنظیم مواد مغذی و عناصر ضروری، بذر میکروبی و رطوبت در توده زائدات باشد. ظرفیت تجهیزات هوادهی باید مقداری بیشتر از حداکثر اکسیژن مورد نیاز در فرایند کمپوست باشد.
تامین شرایط بهینه برای فرایند کمپوست کار ساده ای نمی باشد. به این دلیل بیشتر سیستمهای تجاری تولید کمپوست مکانیزه و راکتوری می باشند.