مونیتور و پایش آلاینده های آب در شرکت مهندسین مشاوره بوم پایش اصفهان انجام می گیرید، شما عزیزان برای مشاوره و درخواست تماس می توانید به بخش تماس با ما در سایت مراجعه کنید.
آلودگی آب یکی از مشکلات و چالش های مهم دنیا و ایران است. یکی از علل اصلی بیماریها و مرگ و میر در جهان آلودگی آب است. آب های سطحی و زیر زمینی هر دو در معرض آلاینده های مختلف قرار دارند. در صورتی که آب دارای طعم و بوی نامطلوبی باشد، نشان دهنده وجود مواد آلاینده در آب است. با توجه به ماهیت، منشا ورود آلاینده ها، طبیعی و یا انسان ساز بودن، تقسیم بندی های مختلفی برای آلاینده ها در نظر گرفته شده است. آلاینده های آب از نظر ماهیت به سه گروه مواد آلی، مواد معدنی و عوامل فیزیکی تقسیم می شوند. عمده آلاینده های آلی آب عبارتند از مواد شوینده، پساب صنایع غذایی، حشره کش ها و علف کش ها، مواد نفتی، شاخ وبرگ گیاهان و درختان و مواد آلی فرار، آلاینده های معدنی اصلی آب شامل اسیدیته ناشی از پساب صنایع، آمونیاک، کودهای شیمیایی، فلزات سنگین و نمک می باشند. آلاینده های معدنی موجب کدورت آب شده و در برخی موارد نیز به صورت ذرات معلق در آب قابل مشاهده هستند. تغییرات ناگهانی اسیدیته و دمای منابع آب تحت تاثیر فعالیت های انسانی نیز به عنوان آلودگی منابع آب از نوع فیزیکی در نظر گرفته می شود. همچنین برخی آلاینده ها مانند ویروس ها، باکتری ها و انگل ها منشاء بیولوژیکی دارند. اگر آلاینده ها از یک نقطه معین و قابل تشخیص وارد منابع اب شوند، به آنها منابع آلاینده نقطه ای گفته می شود. خروجی تصفیه خانه های فاضلاب و یا پساب صنایع از این نوع هستند. اما در بسیاری از موارد آلاینده ها از طریق مختلف و از نقاط مختلف و به صورت گسترده وارد منابع می شوند که تشخیص دقیق چگونگی و محل ورود آلاینده به منبع آب مشکل می باشد. آلودگی های ناشی از اراضی کشاورزی و یا آب های سطحی شهرها از نوع آلاینده های غیر نقطه ای هستند. کنترل و مدیریت آلاینده های غیر نقطه ای بسیار مشکل تر از آلاینده های نقطه ای می باشد ولی برای حفاظت از منابع آب، باید هر دو این موارد به طور صحیح کنترل و مدیریت شوند. وجود انواع مختلف آلاینده ها در آب، حیات اکوسیستم و نیز بهداشت و سلامت انسان را تحت تاثیر قرار می دهد. در کشورهای فقیر از هر 5 کودک یک نفر قابل از 5 سالگی می میرد، که دلیل اصلی آن نیز عفونت و بیماری های ناشی از آب آلوده است. آلاینده ها زندگی جانوار آبزی و سایر موجودات را با خطرات جدی مواجه می سازد. تاکنون گونه های بسیاری از موجودات آبزی به ویژه در رودخانه ها در اثر آلودگی از بین رفته اند. وجود آلاینده ها، مناظر طبیعی و پیکره های آبی را زشت و نامطلوب می نماید و می تواند اثر نامطلوبی در جذب گردشگران داشته باشد. هر گاه منابع آلاینده به رودخانه ای با آب زیاد تخلیه شود، در صورتی که میزان آلودگی بیش از حد نباشد، به علت رقیق شدن، غلظت آلودگی ها کمتر می شود. همچنین در اثر برخی از واکنش های فیزیکی و شیمیایی مانند ته نشست، ترکیب و تجزیه بخشی از آلودگی ها از بین می رود. این موضوع تحت عنوان توان خودپالایی روخانه ها مطرح می شود. اما در صورتی که این میزان آلودگی بیش از حد مجاز باشد، رودخانه نخواهد توانست آن را رقیق نماید و آلودگی به بخش های مصرف کننده منتقل خواهد شد. بسیاری ازرودخانه های کشور مانند کارون، زاینده رود، سفید رود علاوه بر مسائل کمی گرفتار تخریب کیفیت منابع آب می باشند. پمپ بنزین ها و مخازن زیر زمینی ذخیره فرآورده ها و مشتقات نفتی به دلیل عدم انجام پایش های لازم و پوسیدگی جدار آنها، به طور مرتب محیط و به ویژه منابع آب زیر زمینی را آلوده می نمایند. در بیشتر روستاهای کشور، فاضلاب های خانگی در سطح کوچه ها و انهار روباز جاری بوده یا از طریق چاه های جذبی دفع می شوند. این نوع تخلیه فاضلاب ها آلودگی منابع آب زیر زمینی و سطحی را به دنبال داشته است. همچنین شیرابه های ناشی از فضولات دامی که دارای مقدار زیادی ازت و موجودات ریززنده می باشند، منابع آب را آلوده می نمایند. به طور معمول این منابع آلاینده نیز بیماری زا می باشند. با محدود کردن منشاء آلاینده های آب می توان تا حد زیادی به بهبود کیفیت منابع آبی کمک نمود. استفاده از مواد شوینده و بهداشتی به صورت کنترل شده و در حد نیاز، محدود کردن استفاده از کودهای شیمیایی و آفت کش ها و حشره کش ها و عدم تخلیه آلاینده های نفتی روی زمین های نفوذپذیر و منابع آب روان می تواند تا حد زیادی از ورود آلاینده به سیستم های آبی جلوگیری می کند. همچنین باید محل زندگی و چرای دام های محلی حتی الامکان دور از منابع آبی باشد تا از ورود فضولات آنها به آب های سطحی جلوگیری شود. فاضلاب صنایع، کارگاه های کوچک و رستوران ها و غذاخوری ها محتوی مقادیر زیادی آلاینده های آلی و غیرآلی است، که نباید به طور مستقیم و بدون تصفیه به رودخانه و دریاچه ها تخلیه گردند.
بررسی و انواع پایش آنلاین آب و فاضلاب
شناخت کیفیت آب، نیازی اساسی برای رسیدن به استانداردها و خدمات رسانی مناسب و همچنین ارزیابی اثرات محیط زیستی فعالیت ها به شمار می رود، در این راستا، در بحث پایش آنلاین آب و فاضلاب، هریک از منابع آب شامل آب جاری در رودخانه‌ها، مخازن، دریاچه های پشت سد و سفره های آب زیر زمینی، پساب های صنعتی و شبکه های فاضلاب، همواره از نظر کیفیت آب مورد سنجش قرار می گیرند.
به منظور مدیریت پیشرفته شبکه های فاضلاب و نظارت بر کیفیت آب و فاضلاب باید تلاش های پیوسته و مبرمی انجام داد، به همین منظور سنجش وضعیت کیفی منابع آب از طریق پایش و بررسی مستمر ویژگی های مختلف شامل پارامتر های فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیکی انجام می پذیرد.
رویکردی جدید در نظارت کیفیت آب
فناوری های خودکار و آنلاین نظارتی، رویکرد جدیدی در نظارت کیفیت آب است که امروزه در بسیاری از نقاط دنیا به عنوان قانون و الزامات کنترل کیفیت محیط زیست و آب و فاضلاب استفاده می شود. پایش کیفیت آب به یک ابزار مدیریتی پیشرفته در مدیریت سیستم ها و شبکه های فاضلاب و آبرسانی تبدیل شده است. در سالهای اخیر بحث ایجاد سامانه جامع کنترل کیفیت فاضلاب کارخانه ها با هدف ثبت لحظه ای اطلاعات مطرح شده است.
مزایای سیستم پایش آنلاین آب و فاضلاب
از جمله مزیت های به کارگیری سیستم های پایش آنلاین آب و فاضلاب، سرعت دریافت اطلاعات بالا، به روز بودن اطلاعات (پایش لحظه ای)، هزينه عملياتی و راهبری بسيار پايين، از بین رفتن خطاهای انسانی ناشی از حمل و نقل نمونه و انجام آزمایشات روی آن، کنترل از راه دور مراحل و فرايندها، انتقال اطلاعات به روشهای تله متری و کاهش هزينه نيروی انسانی می باشد. همچنین با به کارگیری سیستم پایش آنلاین آب و فاضلاب محيط زيست قادر خواهد بود در هر لحظه ضمن اطلاع از مقادير سنجش شده، بدون حضور فيزيکی نظارت ويژه ای را بر واحدهای آلاينده در حوزه استحفاظی خود اعمال نمايد و اخطارهای لازم به صنايعی که به هر دليلی ايجاد آلودگی می نمايند داده شود. اين امر نقش بسزايی در کنترل مستمر واحدها خواهد داشت. بدينوسيله همراه با توسعه صنايع، نظارت و کنترل آلاينده های زيست محيطی نیز بر اساس سياست ها و وظايف محوله به بهترین نحو انجام خواهد شد.
هدف از نصب ایستگاه پایش آنلاین (آنالایزرهای آنلاین آب و فاضلاب)
آنالایزرهای آنلاین آب و فاضلاب در مدلها و متدهای مختلف در دنیا وجود دارند. هر متد دارای مزایا و معایب مخصوص بخود میباشد که در موقع طراحی آنالایزرهای آنلاین آب و فاضلاب در نظر گرفته شود. بایستی در اینجا به این نکته مهم اشاره نمود که معمولا هدف از نصب ایستگاه پایش آنلاین (آنالایزرهای آنلاین آب و فاضلاب) در درجه اول اطلاع از روند کلی کیفیت آب و فاضلاب میباشد و لزوما تجهیزات اندازه گیری آنلاین نیاز به نمونه برداری و انجام آزمایشهای دقیق را منتفی نمیکند. اما میتتواند تعداد حضور آزمایشگاه در محل را در زمان موردنیاز تشخیص داد و در صورتیکه وضعیت آلاینده های خروجی تغییر چندانی نکرده باشند نیازی به نمونه برداری بالتبع نخواهد بود. روشهای محتلفی برای نصب این سیستمها علاوه بر متدهای گوناگون انالیز پارامترها وجود دارد.
ضرورت انجام پایش آنلاین خروجی های فاضلاب و پساب های صنعتی
پساب های صنعتی به دلیل تاثیرات مخربی که بر سلامتی اکولوژیکی و انسانی می گذارند که از آن جمله می توان به آلودگی خاک، آب های سطحی و زیرزمینی، آلودگی محصولات کشاورزی اشاره کرد، مورد توجه افکار عمومی و فعالان محیط زیستی و سازمان های محیط زیستی می باشند، به همین جهت پایش پیوسته و آنلاین خروجی های فاضلاب، می تواند یک ابزار مناسب در راستای اجرای سیاست های کاهش بار آلودگی و مدیریت موثر آلودگی ها، برای کنترل نشت صنعتی شبکه های فاضلاب، و همچنین حفاظت تصفیه خانه های فاضلاب و تجهیزات شبکه ها از آلودگی ها باشد.
انواع آلودگی آب در صنایع
به طور کلی، در روند تولید صنایع مختلف، آب به عنوان یکی از منابع لاینفک مورد استفاده قرار می گیرد در این صورت این آب طی عملیات بهره برداری به مواد مختلف آلوده می شود که البته نوع و میزان این آلودگی در صنایع مختلف متفاوت است. در گذشته اطلاعات شرکت ها پس از تهیه نمونه با تاخیر بیش از یک ماه در بانک اطلاعاتی ثبت می شدند، اما در سال های اخیر با فراهم شدن زیر ساخت های لازم، امکان به روز کردن این اطلاعات در لحظه بوجود آمده است.
همان طور که پیش تر ذکر شد، استفاده از آب در صنایع مختلف امری معمولا امری اجتناب ناپذیر است. هر صنعتی متناسب با پروسه تولید خود آب را استفاده کرده و بالتبع این آب درطی این عملیات بهره برداری به مواد مختلف آلوده میشود. نوع و میزان آلودگی آب صنایع در مورد هر صنعت متفاوت است. بعنوان مثال فاضلاب صنایع لبنی که حاوی مقادیر زیادی الاینده های بیولوژیکی است با فاضلاب صنایع فلزی با غلظت بالای آلاینده های شیمیایی متفاوت است. بنابراین انتخاب پارامتر مناسب در درجه اول برای پایش وضعیت خروجی پسآب کارخانه الزامی است. در گام بعد باید محدوده اندازه گیری مورد نظر با احتساب وضعیت کلی فرآیندهای صنعت موردنظر تعیین گردد. علاوه بر این موارد در نصب آنالایزرهای آنلاین آب و فاضلاب شرایط محیطی محل نصب و امکانات موردنیاز نصب نظیر برق و پوشش شبکه های مختلف انتقال اطلاعات تعیین کننده است. صنایع مختلف در دسته های گوناگون نظیر صنایع نساجی، لبنی، داروسازی، بسته بندی، کاغذ سازی، غذایی، تفریحی،فلزی، اتومبیل سازی و غیره دسته بندی میشوند. امان بطور کلی گروه بندی آلاینده های این صنایع در قالب آلاینده های شیمیایی، بیولوژیکی و خواص فیزیکوشیمیایی میتوان تقسیم بندی نمود.
پارامترهای مورد نظر در ایستگاه های پایش
در ایستگاه های پایش منابع آب سطحی و زیرزمینی پارامترهای متعددی نظیر باران، دمای خاک، رطوبت نسبی، سرعت باد، فشار، تبخیر، سطح آب، میزان تشعشع خورشید مورد اندازه گیری و بررسی قرار می گیرند.
اما لازم به ذکر است، به طور سنتی، کیفیت پساب فاضلاب توسط پارامترهای جهانی مانند BOD ،COD ،TOC و TSS اندازه گیری می شود. که اطلاعات حیاتی در کیفیت پساب فاضلاب و راندمان تصفیه را نشان می دهد. اما در بسیاری از تصفیه خانه های فاضلاب، پایش متوالی کیفیت فاضلاب وجود ندارد. اتوماسیون فاضلاب مانند دیگر فرایندهای صنایع توسعه یافته نیست، که عمدتا به دلیل محیط های نامناسبی است که سنسورها در آن قرار می گیرند. فقدان سنسور مناسب برای پایش آنلاین در زمان واقعی اغلب به دلیل عدم قطعیت در مورد تکرار پذیری روش های موجود است. در حالیکه تاکید بر روش ها و تکنیک های دقیق و حساس آزمایشگاهی وقت گیر است و نیاز به جمع آوری نمونه و تجزیه و تحلیل آن دارند.
شناخت دقیق و رفتار سنجی منابع آب یکی از مهم ترین شاخص ها است
علاوه بر وضعیت کیفی منابع آب شاخصه ها و موارد دیگری نیز حائز اهمیت می باشند. جهت مدیریت منابع آب شناخت دقیق و رفتار سنجی منابع آب یکی از مهم ترین شاخص ها می باشد که تحقق این امر مستلزم كسب آمار و اطلاعات دقيق از طريق ايستگاههای پایش منابع آب می باشد.