مه دود فتوشیمیایی چیست؟
«مه دود فتوشیمیایی» (Photochemical Smog) نوعی مه دود است. این نوع از مه‌دود هنگامی تولید می‌شود که نور فرابنفش خورشید در جو با اکسید نیتروژن واکنش نشان می‌دهد. مه دود فوتوشیمیایی به صورت ریزگرد قهوه‌ای رنگ دیده می‌شود و در طول صبح و بعد از ظهر، به ویژه در شهرهای بسیار گرم و آلوده، برجسته‌تر می‌شود. شهرهای گوناگونی در دنیا تاکنون مه‌دود فوتوشیمیایی را تجربه کرده‌اند.
شکل‌گیری
مه‌دود فوتوشیمیایی طی فرایند پیچیده‌ای تولید می‌شود؛ اگرچه، منبع این نوع ماده آشکار است. عامل اصلی مه دود فوتوشیمایی، خودروها هستند. همچنین، نیروگاه‌هایی با سوخت زغال سنگ و برخی از دیگر نیروگاه‌های برق نیز با تولید آلاینده‌هایی، به تسهیل فرایند شکل‌گیری مهم دود فوتوشیمیایی کمک می‌کنند. نظر به فراوان‌تر بودن وقوع این رویداد در دمای گرم، معمولا مه‌دود فوتوشیمیایی در تابستان‌ها متداول‌تر است.
این مه‌دود، صبح‌ها، هنگامی که جمعیت زیادی از افراد با خودروهای خود به محل کار می‌روند، شکل می‌گیرد. اکسید نیتروژن تولید شده در موتور خودروها وارد جو می‌شود و ممکن است با آب ترکیب شود تا اسید نیتریک تولید کند یا با نور خورشید برای تولید اتم‌های اکسیژن مفرد واکنش نشان دهد که این امر موجب ترکیب شدن آب اکسیژن مولکولی برای تولید اوزون (تری اکسیژن | Trioxygen) می‌شود. اسید نیتریک ممکن است در صورت بارش باران جزئی، مبدل به باران اسیدی شود و یا در مه‌دود باقی بماند. نظر به تولید مستقیم این ماده توسط وسایل نقلیه، مه‌دود در شهرهایی با جمعیت بیشتر اتفاق می‌افتد و ممکن است تاثیرات سلامتی زیادی را برای جمعیت بالایی از افراد به دنبال داشته باشد. روزهای گرم‌تر، به معنای مه‌دود فوتوشیمیایی بیشتر است، به ویژه در شهرهایی با جمعیت بالا که مساحت کمی دارند. نظر به آلودگی‌های شهری که هر روز بیشتر و بیشتر ظهور می‌کنند، به نظر می‌رسد بشر به زودی شاهد مه‌دودهای فوتوشیمیایی بیشتری نیز باشد.
ترکیبات
«اکسید نیتریک» (NO) و «نیتروژن دی‌اکسید» (NO2) از احتراق سوخت‌های فسیلی ناشی می‌شوند. در عین حال، این مواد به صورت طبیعی نیز از آتشفشان‌ها و آتش‌سوزی‌هایی منتشر می‌شوند که در جنگل‌ها اتفاق می‌افتد (مهم‌ترین مسئله، تولید آلاینده‌ها در محیط‌های شهری است؛ زیرا این آلاینده‌ها به محیط‌های بزرگ‌تری گسترش پیدا می‌کنند.)
هنگامی که NO2 در معرض مجموعه پیچیده‌ای از واکنش‌ها با هیدروکربن‌ها برای تولید مولفه‌های مه‌دود فوتوشیمایی قرار می‌گیرد، مجموعه‌ای از واکنش‌های پیچیده را با هیدروکربن‌ها می‌دهد تا مولفه‌هایی از مه‌دود فوتوشیمیایی را تولید کند که ترکیبی از اوزون، نیتریک، اسید، «آلدهیدها» (Aldehydes)، «نیتراتهای پراكسیاسیل» ( Peroxyacyl Nitrates | PANs) و دیگر آلاینده‌های ثانویه است.
NO2، اوزون و PANها را «اکسیدان‌های فوتوشیمیایی» (Photochemical Oxidants) می‌نامند. زیرا این مواد می‌توانند واکنش دهند و مولفه خاصی از اتمسفر یا ریه انسان را اکسید کنند که به طور طبیعی اکسید نمی‌شود. حتی ردپاهای کوچکی از این مواد شیمیایی می‌تواند دستگاه تنفسی انسان‌ها و حیوانات را تحت تاثیر قرار دهد و به محصولات زراعی و درختان آسیب برساند.
صفحه‌ی اینستاگرام شرکت بوم پایش اصفهان
تاثیرات
مه‌دود فوتوشیمیایی تاثیرات منفی زیادی را در پی دارد. هنگامی که مه‌دود با هیدروکربن‌ها ترکیب می‌شود، مواد شیمیایی موجود در آن، مولکول‌هایی را شکل می‌دهند که منجر به سوزش چشم می‌شوند. رادیکال‌های موجود در هوا با تخریب اوزون سطح زمین، در چرخه نیتروژن مداخله می‌کنند. از دیگر تاثیرات مه دود فوتوشیمیایی می‌توان به کاهش دید و بیماری‌های تنفسی اشاره کرد. اوزون سطح زمینی که تولید می‌شود نیز به نوبه خود تاثیراتی را بر سطح سلامتی انسان‌ها دارد.